Stellen we de juiste vraag?

“Wil je mijn schoenen aantrekken,” vroeg mijn dochter vroeger wel eens. “Ik zou wel willen, maar ze passen mij niet.” Woest kon ze worden van zulke flauwe grappen. “Als het antwoord je niet bevalt, dan moet je een andere vraag stellen”, zei ik dan. Ondanks alle goede bedoelingen krijgen we als maatschappij niet altijd de juiste antwoorden. Moeten ook wij andere vragen stellen? Drie (fictieve maar hopelijk herkenbare) voorbeelden.

In sommige wijken en dorpen veroorzaken jongeren overlast. Ze groepen samen in de openbare ruimte, maken herrie en laten rommel achter. Mensen voelen zich geïntimideerd en laten de jongeren links liggen. Logisch dus dat gevraagd wordt om een stevige aanpak van jeugdoverlast. Wie zijn er voor zo’n aanpak nodig? De politie natuurlijk. En het jongerenwerk. En omdat mensen zich niet veilig voelen openen we een meldpunt jeugdoverlast.

De vraag naar een aanpak jeugdoverlast geeft geen bevredigende antwoorden. De overlast blijft. Misschien moeten we de vraag anders stellen. En streven naar een fijn contact tussen de buurt en de jongeren die daar wonen. We hebben dan in elk geval meer partijen nodig. Buurtbewoners bijvoorbeeld. En verenigingen, kerken, dorpsraden enzovoort. Als het doel eigenlijk een gezonde plek is voor jongeren in hun wijk, dan moet er juist contact zijn tussen jongeren en bewoners. Een meldpunt jeugdoverlast bevordert dat contact natuurlijk niet. Net zomin als de inzet van politie als een soort super-jongerenwerker. Sterker, zulke maatregelen werken averechts.

Oudere mensen die alleen komen te staan, lopen een groter risico op eenzaamheid.  Sommigen zorgen niet zo goed meer voor zichzelf. Vooral mannen zijn soms niet gewend om voor zichzelf te koken. Logisch dus dat gevraagd wordt om een aanpak van eenzaamheid en het regelen van gezonde maaltijden. Wie zijn er voor zo’n aanpak nodig? De thuiszorg natuurlijk. Want die komt regelmatig bij mensen thuis. En de welzijnsorganisatie. Die zorgt met een maaltijdvoorziening als ‘tafeltje dekje’ voor gezonde voeding.

Maar hoe logisch is het om eenzame mensen thuis een gezonde maaltijd te brengen? Dan eten ze nog steeds alleen! Naar aanleiding van de bezuinigingen in de thuiszorg schreven huisartsen een ingezonden brief naar het Brabants Dagblad. Veel ouderen zouden vereenzamen als de medewerkster van de thuiszorg minder langs zou komen. Ik begrijp die zorg. Maar een huis schoonhouden is toch geen oplossing voor eenzaamheid? Als we de vraag anders hadden gesteld, zouden we dan op andere antwoorden zijn gekomen? Dat mensen bijvoorbeeld een paar keer in de week samen eten in een verzorgingshuis? Of elkaar ontmoeten bij activiteiten in het buurthuis? Wie weet waren vrijwilligersorganisaties als De Zonnebloem wel actief ingeschakeld!

Veel kinderen zijn te zwaar. Wie zijn kinderen naar zwemles brengt, hoeft maar om zich heen te kijken. Sommigen zijn zo zwaar dat normaal bewegen niet meer mogelijk is. Logisch dus dat gevraagd wordt om een aanpak van obesitas bij kinderen. Wie zijn er voor zo’n aanpak nodig? Het consultatiebureau natuurlijk. En jeugdartsen van de GGD. Waarschijnlijk verwijzen huisartsen ook regelmatig door naar diëtisten om ouders en kinderen te leren wat normaal eten is. Maar stellen we ook die vraag niet verkeerd? Zouden we niet moeten streven naar gezondheid in plaats van te vragen om een aanpak van overgewicht?

Wie eenmaal aan het diëten slaat, blijft een patiënt voor het leven. Een kind dat ernstig worstelt met overgewicht, blijft dat waarschijnlijk zijn leven lang doen. Als we willen voorkomen dat kinderen veel te zwaar worden, waarom geven verloskundigen dan geen voedingsadviezen in groepsverband? Nog voor het kind geboren wordt? Waarom houden scholen geen verplichte ouderavonden waarop gesproken wordt over voeding en beweging. Waarom geeft de voedselbank geen kookcursus in samenwerking met de volksuniversiteit? Waarom is snoepgoed überhaupt toegestaan op scholen. En hoeveel samenwerkingsverbanden tussen scholen, wijken, sport en jeugdverenigingen zijn er niet mogelijk?

Laten we eerlijk zijn. De aanpak van kinderobesitas, jeugdoverlast en eenzaamheid bij ouderen is heel logisch georganiseerd. Maar echt helpen doet het niet. We organiseren een helder antwoord op iedere vraag. Maar krijgen geen bevredigend antwoord. Het is om gek van te worden. Maar betrekken we bij de antwoorden wel de juiste partijen? En, als het antwoord ons niet bevalt, stellen we dan wel de juiste vraag? Wat mij betreft is dat het overdenken waard.