Volgens de wetten van de logica is iets juist of onjuist. En kan iets niet tegelijkertijd juist en onjuist zijn. Een chauffeur kan naar links of naar rechts sturen. Maar nooit naar beide kanten tegelijk. Dat dit hinderlijk kan zijn, bleek maar weer tijdens twee bijeenkomsten die ik de afgelopen week bij mocht wonen. Welk systeem we ook kiezen, we willen de voordelen en niet de nadelen. Hoe begrijpelijk ook, dat gaat helaas niet.
”Werken loont voor mij niet”, was een van de meest gehoorde klachten tijdens de bijeenkomst ‘Kansen en grenzen van lokaal armoedebeleid’ in Utrecht. En dat klopt voor veel mensen ook. Wie in de bijstand zit verdient 70% van het wettelijk minimumweekloon. En heeft recht op toeslagen en gemeentelijke ondersteuning. Als een bijstandsgerechtigde gaat werken, dan moet hij al meer dan 28 klokuren gaan werken om er op papier een euro op vooruit te gaan. Maar dan met het levensgrote risico om toeslagen en gemeentelijke ondersteuning (gedeeltelijk) kwijt te raken.
Natuurlijk vinden we dat werk moet lonen. Maar we vinden ook niet dat we rijke mensen rijker moeten maken. We vinden met andere woorden dat “de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen.” Niet iedereen heeft recht op ondersteuning via de belastingdienst of de gemeente. En dat is maar goed ook. Maar ook deze medaille heeft een keerzijde. Wie meer gaat verdienen, krijgt minder ondersteuning. En kan er dus in inkomen op achteruitgaan. Dat noemen we de armoedeval. En die armoedeval zorgt er voor dat werken in veel gevallen inderdaad niet loont.
Vrijdag was ik bij de presentatie van het onderzoek “Armoede in Nederland”, in de Rotterdamse Pauluskerk. Duidelijk werd dat de overheid niet goed inspeelde op de noden van mensen. En dat meer ‘maatwerk’ hard nodig was. Werken vanuit rechtmatigheid is mooi, maar wie alleen kijkt naar rechtmatigheid, doet mensen tekort. De ene mens is de andere niet natuurlijk. En de situatie van ieder mens is net een beetje anders. De overheid moet daar rekening mee houden.
“Maar”, gaf een ander aan, “het is natuurlijk niet de bedoeling dat een mens afhankelijk wordt van de grillen van een ambtenaar. En het kan niet zo zijn dat mensen in Tilburg hulp krijgen waar ze in Rotterdam geen recht op hebben. Kunnen we niet precies omschrijven op welk maatwerk een mens in welke situatie recht heeft?” Het waren mooie discussies. Maar het werd heel helder. Wie alleen mensen met weinig geld wil ondersteunen (en rijken niet), zorgt er voor dat werken niet in alle gevallen loont. En wie er voor wil zorgen dat iedereen krijgt waar hij recht op heeft, maakt maatwerk onmogelijk. Het is niet anders.
René Peters 
Marco van zandwijk
10 november 2019
Als wij echt willen dat werken gaat lonen dan is daar m.i. een simpele oplossing voor. Deze ligt verscholen in verschuivingen in een echte heroriëntatie op onze belastingstelsel. We zullen het moeten aandurven om de spelregels van onze economie en visie op arbeidskosten binnen andere dan de gebaande paden te gaan begeleiden. Als wij dit op een juiste manier doen dan kunnen wij daarmee tevens een slimmere omgang met grondstoffen, materialen stimuleren. Een win-win voor onze portemonnee, de economie en het klimaat.
Een samenhangend pakket van verschuivingen in het belastingsysteem zou het milieu- en economisch beleid een enorme impuls te geven als wel helpen de belastingdruk op arbeid te verlagen. Netto gaan mensen er flink op vooruit. Werken gaat lonen. Kortom wij moeten de belastingdruk van arbeid naar vervuiling en grondstoffen verschuiven. Verlagen van de belastingen en heffingen op arbeid maakt reparatie, hergebruik en recycling aantrekkelijk. Het zorgt ervoor dat lagere inkomensgroepen worden gecompenseerd en er ontstaat meer werkgelegenheid voor minder hoog opgeleiden.
Ik ben ervan overtuigd dat wij de grote maatschappelijke vraagstukken meer in samenhang moeten gaan bekijken om tot echte oplossingen te komen. Met het idee van de basisbanen wordt getapt uit een oud vat. Wij moeten het aandurven nieuwe richtingen te kiezen.
En er is nog een bijvangst: Als wij de belastingdruk op arbeid substantieel kunnen verlagen zal dat ook het Sociaal ondernemerschap gaan bevorderen. Hiermee maken wij ons belastingstelsel toekomstbestendig en onze economie meer waarde gedreven.
Werken gaat weer lonen hetgeen demografisch ook wenselijk is.
Gerard Steverink
11 november 2019
Beste René,
Jij snijdt een complex probleem aan. En tevens een combinatie van problemen waar wij als samenleving tegen aan lopen. De armoede val is een groot probleem en je noemt ook de belastingdruk. Ik voeg er nog een aan toe wat met beide te maken heeft: Werkloosheid bij mensen boven 45 jaar. Sociaal ondernemen!! Zou dit misschien ook te maken kunnen hebben met het in dienst nemen van mensen boven de 45 jaar en ouder? Of schoppen wij met elkaar deze groep mensen in de bijstand en in de armoede!!! Er is geen arbeidsmarktbeleid meer in ons land. Afgeschaft door de kabinetten Rutte. Neen marktwerking is het neoliberale geloof. Helaas tendeert het CDA met haar jammerlijke rechtse koers duidelijk ook in die richting. Waar is de C gebleven??
Belastingdruk. Gisteren hoorde ik nog dat bij een herziening van het stelsel naar 2 schijven de rijken, rijker worden en de lagere inkomens armer.
Is dit dan een oplossing? Je schrijft :” Deze ligt verscholen in verschuivingen in een echte heroriëntatie op onze belastingstelsel”. Maar dan wel rechtvaardig. En zo zijn er wel meer voorbeelden te geven die met de totale samenhang te maken hebben. Wat is de reden dat gemeenten verschillende uitvoeringsregels hebben in het Sociale domein? Ik denk dat dit hetzelfde probleem is als bij de zorg voor de jeugd. Echter regionalisering zoals nu wordt aangekondigd door de regering is geen oplossing. Die regionalisering is er al en volkomen gebureaucratiseerd. In onze regio was enkele jaren 23 miljoen beschikbaar en waar zijn deze gebleven? Niet naar de jeugd gegaan. Ik betwijfel of dit een juiste maatregel zal zijn. Er zou n u 8 miljoen over zijn maar dit zou waarschijnlijk weer worden gekort op het budget 2020. Waar zijn wij mee bezig.
Je schrijft: ‘Ik ben ervan overtuigd dat wij de grote maatschappelijke vraagstukken meer in samenhang moeten gaan bekijken om tot echte oplossingen te komen. Met het idee van de basisbanen wordt getapt uit een oud vat. Wij moeten het aandurven nieuwe richtingen te kiezen”. Maar dan wel duidelijk en met samenhang waar een ieder jong en oud volledig in kunnen participeren. En basis banen zijn geen oplossing zo het ook geen oplossing is dat WAJONGERS alleen maar het minimum loon mogen gaan verdienen!!! . Die samenhang moet dan ook van toepassing zijn op de uitvoering van het Sociale Domein in gemeenten. De ene gemeente moet het niet anders doen dan de andere gemeente. Ik geef gewoon een klein voorbeeld. In een grote gemeente in de omgeving komen alle ouderen boven 75 jaar in aanmerking voor een WMO pas regio taxi. In de meeste andere gemeenten in dezelfde regio niet. Sociale samenhang??? Eenzaamheid aanpakken????
Werken gaat, neen moet meer gaan lonen. Dat klopt.
Echter ik als gepensioneerde heb ook recht op mijn uitgesteld loon, dat pensioen heet. De regering dreigt met kortingen terwijl de pensioenpotten als water over de kades stromen. Sociale samenhang?
Wanneer niet-werkenden meer belasting betalen dan werkenden noem ik dit geen sociale samenhang.
Er is veel te doen. Voor mij is de sociale samenhang helaas nog een utopie.