Onbegrijpelijke taal

Laaggeletterdheid is een belangrijke oorzaak van schulden. Dat blijkt uit een onderzoek van de Stichting Lezen en Schrijven. Bijna tweeëneenhalf miljoen mensen hebben moeite met lezen en of schrijven. En begrijpen daardoor niet altijd wat van hen verwacht wordt. Ook zijn brieven vaak in moeilijke taal geschreven. Daardoor komen mensen in de problemen.

Voor politici en ambtenaren is het moeilijk voor te stellen. Maar veel Nederlanders zijn functioneel analfabeet. Dat wil zeggen dat ze de Telegraaf wel kunnen lezen. Maar dat de inhoud hen voor een groot deel ontgaat. En dan heb ik het niet alleen over voormalige vluchtelingen of mensen met een niet-Nederlandse achtergrond. Goed kunnen lezen en schrijven is geen vanzelfsprekendheid.

Ook voor hoogopgeleide mensen is het erg moeilijk om de weg te vinden door het woud aan wet en regelgeving. En zeker op het gebied van werk, zorg en inkomen. Wanneer je je met schulden meldt bij de gemeente, kijkt men eerst of je van alle regelingen gebruik maakt. Dat heeft een reden. Wie weet in Godsnaam hoeveel regelingen er allemaal zijn? Laat staan of je er voor in aanmerking komt?

Wie een fout maakt moet betalen. Zo eenvoudig is het. Of je voor een toeslag of regeling in aanmerking komt, hangt af van nauwkeurig omschreven regels. Zodra er iets aan je situatie verandert, moet je dat direct doorgeven. Want het kan zomaar zijn dat je ineens ergens geen recht meer op hebt. Vergeet je dat, of doe je dat niet op de goede manier, dan moet je geld terugbetalen dat je al uitgegeven hebt. De kans op fouten neemt natuurlijk enorm toe als je nauwelijks kunt lezen wat de bedoeling is.

Laaggeletterdheid is een groot probleem. Een probleem dan nooit helemaal valt uit te roeien. Er kan wel het een en ander aan gedaan worden. Onder andere via het onderwijs. Maar overheden kunnen in hun communicatie best wat meer hun best doen. Download voor de gein eens een formulier om vrijstelling van gemeentelijke belastingen aan te vragen. Gewoon via de site van je eigen gemeente. De kans dat je zo’n formulier zonder hulp in kunt vullen is nihil.

Politici en ambtenaren lijken soms te denken dat alle Nederlanders minimaal een havo diploma hebben. Dat is niet zo. We verwachten te veel zelfredzaamheid en (taal)vaardigheid van mensen. Het wordt tijd dat we dat in onze oren knopen. In den Haag en in iedere gemeente. Regels versimpelen dus, beter communiceren en een beetje verstandig omgaan met mensen die per ongeluk een foutje begaan.