De harde aanpak

Het zal de tijdgeest zijn. Maar het lijkt wel of steeds meer jongeren kei- en keihard moeten worden aangepakt. Dat klinkt mooi en daadkrachtig natuurlijk. (Al is iets roepen nog iets anders dan iets doen.) Maar dat keihard aanpakken is op zijn best niet genoeg. Alsof een vader die de eerste zestien jaar nooit naar zijn lastige kinderen heeft omgekeken, ineens gaat dreigen met geweld.

Als beginnende leraar, recht van de universiteit, probeerde ik in de koffiekamer te leren van docenten die het klappen van de zweep al kenden. Een enkeling nam het klappen van de zweep, met woorden althans, bijna letterlijk. Lastige kinderen moesten volgens hem zwaar worden aangepakt. Verzet in de kiem gesmoord. En kinderen die niet voor je sidderden, moesten ‘bij de enkeltjes worden afgezaagd’.

De eerste schoolweken hadden de stoere docenten het, op het oog althans, prima voor elkaar. Maar al voor de herfstvakantie begon de gekozen aanpak barstjes te vertonen. Tegen de kerst nam het ziekteverzuim onder die docenten toe. En tot de zomer was het vervolgens vechten tussen een klas vol verongelijkte pubers en een steeds harder roepende en steeds machtelozere docent. Dit patroon bleek zich jaarlijks, met steeds andere klassen, te herhalen.

Als je een leerling als een crimineel behandelt, zal hij zich als een crimineel gaan gedragen. Maar andersom werkt het ook. Het gaat er om een sfeer te creëren waarbij leerlingen zich gekend weten. Maar waar duidelijke normen worden gesteld die vanaf het begin gehandhaafd worden. Zware sancties zijn dan niet nodig. Alleen duidelijkheid en aandacht.

De roep om een keiharde aanpak van jongeren klinkt wel stoer, maar komt nogal machteloos over. Ik herinner me een camping waar kinderen in een tent ’s nachts nogal veel lawaai maakten. Tot grote ergernis van hun moeder en haar nieuwe vriend. De dreigementen en straffen die vanuit de caravan op steeds luidere toon geroepen werden, hielpen niet. “Als jullie nu niet gaan slapen dan pakken we in en gaan we morgen naar huis.” “Dat zal wel. En je bent mijn vader niet eens, hahaha.”

De roep om een keiharde aanpak klinkt mooi en daadkrachtig. (Al is iets roepen nog iets anders dan iets doen.) Maar met keihard aanpakken alleen kom je er niet. We moeten werken aan een maatschappij waar iedereen zich gekend weet. En waar niemand op voorhand als een crimineel behandeld wordt. Een maatschappij waarbij heldere normen met duidelijkheid en aandacht vanaf dag één worden gehandhaafd. Een maatschappij waar men niet wacht met ingrijpen tot het uit de klauwen loopt. Dat roepen om de harde aanpak komt misschien daadkrachtig over. Ik noem het in deze vorm machteloosheid.