Verklaren of veroordelen

Posted on 15 januari 2016

5


Ik meen dat het ergens in het oosten van het land was. Maar een paar jaar geleden werd een ambtenaar met een hamer geslagen. Toen ik daar een stukje over schreef, vroeg iemand mij wat die ambtenaar gedaan had om die klap uit te lokken. Op een actie volgt een reactie, zo’n soort redenering.

Mensen die ‘normaal’ gedrag vertonen, kunnen zich niet voorstellen dat een actie-reactie redenering in menselijk gedrag niet altijd opgaat. Een normaal mens kan zich nauwelijks voorstellen naar huis te rijden, naar de schuur te gaan, een hamer te pakken, terug te rijden, keurig op je afspraak te wachten en dan keihard toe te slaan. Menselijkerwijs moet er dus wel een reden zijn.

Zo redeneren is gevaarlijk. Een ambtenaar lokt natuurlijk nooit een klap met een hamer uit. Misdragingen zijn altijd een menselijke keuze. Ook al is die keuze voor normaal gesproken niet te bevatten. Op televisie maken advocaten wel eens gebruik van zo’n soort redenering. Voor slecht gedrag is dan altijd een verklaring. Een slechte jeugd bijvoorbeeld. Of een even plotseling opkomende als verdwijnende psychische stoornis.

Voor een wetenschapper is het heel interessant te weten waarom mensen zich misdragen. Actie-reactie redeneringen verklaren in ieder geval niets. Niet iedereen die zich slecht behandeld voelt slaat een ambtenaar met een hamer. En niet iedereen met een slechte jeugd pleegt een moord. Ook opiniemakers doen soms pogingen om misdragingen te verklaren als een reactie. Ook zij hebben ongelijk. Misdragingen zijn een keuze en geen reactie. Net doen alsof dat niet zo is staat wat mij betreft gelijk aan ‘goedpraten’.

In Heesch werden varkens opgehangen om te protesteren tegen de komst van een AZC. Ook werd bij de burgemeester thuis een poort vernield en zand gestort. Dat is geen logische reactie van mensen die boos zijn. Dat is gewoon vandalisme. Als alle mensen in Nederland die op de een of andere manier kwaad zijn een varken op zouden hangen, dan aten we voorlopig vegetarisch. Dreigementen en vernielingen zijn niet als een reactie op iets te verklaren. Die hoor je gewoon te veroordelen.

Posted in: Uncategorized