Een op de vijf leraren in het basisonderwijs heeft het afgelopen jaar te maken gehad met bedreigingen en scheldpartijen. Dat concludeert onderzoeksbureau Duo. Een op de tien van hen is zelfs geconfronteerd met fysiek geweld door leerlingen. “Maar ook ouders dreigen met geweld.”
Ik weet niet wat erger is. Het feit dat leerkrachten te maken krijgen met geweld, of het feit dat we er met zijn allen niet meer van schrikken. We kijken er niet meer van op dat mensen schelden, dreigen of geweld gebruiken als ze hun zin niet krijgen. Dat doen volwassenen op TV. En dat doen kinderen op school.
De aanleiding voor geweld blijkt dikwijls te liggen in een gevoel op wat voor manier dan ook ‘tekort te zijn gedaan’. Dat blijkt zo te zijn op scholen. Sommige mensen kunnen er slecht mee omgaan als hun verwachtingspatroon niet strookt met de werkelijkheid. Dat ligt aan die mensen. Maar misschien ook aan het verwachtingspatroon dat de school schept?
Onze overheid is mensen steeds meer gaan zien en behandelen als klanten. En om klanten tevreden te houden moet er goed naar ze worden geluisterd. Dat werkt verwarrend. Onwillekeurig gaan mensen denken dat ze hun zin horen te krijgen. Dat valt tegen. Want het belang van een gemeenschap is niet een simpele optelsom van het (tegenstrijdige) belang van individuele burgers.
Ik heb het vermoeden dat op scholen iets vergelijkbaars aan de hand is. Aandacht voor het individu is belangrijk. Maar zou dat ook iets kunnen doen met het verwachtingspatroon van ouders en kinderen? Leerlingen blijken er soms moeite mee te hebben als ze ervaren dat schoolregels ook op hen van toepassing zijn. En sommige ouders worden knap vervelend, als hun kind wordt aangesproken of tegenvallende resultaten behaald.
Volgens sommigen leven we in een ‘nepdemocratie’. Want er wordt niet geluisterd naar de wil van het volk. De wil van het volk is dan het welbegrepen eigenbelang van een deel van dat volk. “En dus moeten we in opstand komen.” De werkelijkheid is wel wat ingewikkelder dan dat. Het gaat om het onderhouden van een gemeenschap, waarbij de belangen van het geheel en het individu in evenwicht moeten zijn. Dus nee, in een democratie doet een overheid niet altijd wat je wilt.
Op scholen is dat niet anders. Een school is een gemeenschap van mensen. Of dat zou het moeten zijn. Om zo’n gemeenschap goed te laten functioneren moet er aandacht zijn voor het individu. Maar ook niet veel meer dan dat. Misschien moeten we daar eens wat helderder over communiceren. Een individu is niet het middelpunt van het universum. Dan is dat vast duidelijk. En dan valt de werkelijkheid misschien wat minder tegen.
René Peters 
agnesvandegracht
19 december 2015
Ik heb jaren in het onderwijs gewerkt en de werkelijkheid is precies omgekeerd als de analyse in deze column. Scholen zijn steeds minder gericht op de kinderen maar zijn domeinen geworden van managers, adviseurs etcetera. Het is een steeds zakelijker omgeving, zeker de grote gemeenschappen zoals ROC’s. Daar komen de grootste problemen van bij juist de gevoeligste en kwetsbaarste doelgroepen, die nu eenmaal warmte en geborgenheid en persoonlijke aandacht nodig hebben. In plaats van het kind te zien, zien bestuurders klantjes. En tot overmaat van ramp komen er tegenwoordig wijkagenten in uniformen met rammelende wapens in scholen (tot zeer grote woede van veel docente die dat UIT de buurt van kinderen willen houden en zelf hun zaakjes wel kunnen regelen) Een andere enorme onrustfactor is de inmenging van jeugdzorg op scholen.
Kinderen (en veel docenten en hun ouders) voelen zich steeds onveiliger en zeker kwetsbare kinderen. En ja, dan kunnen ze uit hun dak gaan en dan dreigen kinderen wel eens. Ik heb veel ervaring op de laagste niveaus en ben vaak bedreigd door kinderen. Maar een beetje juf of meester handelt dat zelf af, je zorgt dat het kind kalmeert en zich weer veilig voelt. En dan wordt er over gepraat, en kan er straf volgen of een maatregel. Maar tegenwoordig heeft het management al lang weer iets bedacht, bv dat de politie bij zoiets moet komen of jeugdzorg. En zo wordt het van kwaad tot erger op de scholen want normaal gedrag van kinderen wordt absurd geproblematiseerd waardoor kinderen zich zeer onveilig voelen, zeker die kwetsbare groepen.
Kortom, we moeten ophouden naar instituties te luisteren met hun gebrek aan inzicht in kinderen en met hun managementoplossingen. En de scholen weer klein en veilig maken, waar docenten de baas zijn en wijkagenten en jeugdzorg terstond dienen te vertrekken! Als die ellende eindelijk achter de rug is, en alle managers en bestuurders zijn ingebonden, kunnen docenten en kinderen hun eigen omgang prima af. Of er nu eens een kind of een jongere dreigt of niet, een beetje docent ligt daar niet wakker van maar ziet het kind en de onveiligheid waardoor kinderen ontsporen. Een beetje docent zorgt daarom eerst voor veiligheid. Maar ja, dan moeten wethouders ophouden met hun oren te laten hangen naar bestuurders van scholen, bestuurders van jeugdzorg en de politie. Zolang de institutionele kanker in de maatschappij echter doorgaat en burgers daaraan ondergeschikt worden gemaakt, moet niemand verbaasd staan als kwetsbare jongeren daardoor ontsporen. En kwetsbare jongeren hebben kwetsbare ouders waar het zelfde voor geldt.
agnesvandegracht
19 december 2015
Overigens heb ik het meegemaakt dat een collega echt geslagen is. Dat hakte er natuurlijk wel ontzettend in. Maar achteraf kwamen alle docenten en zijzelf tot de conclusie dat we steken hadden laten vallen, niet goed genoeg op hadden gelet hoe de jongeren leden onder dat er fouten werden gemaakt met het rooster, op invallers etc. Kortom, we hadden ze onvoldoende structuur en veiligheid geboden. Zo’n kind zelf is natuurlijk ook totaal van slag na zoiets, er zijn dan alleen maar verliezers. Wij als team lieten steken vallen door de totale bestuurlijke chaos binnen het ROC, waardoor je als docent vaak nauwelijks meer normaal kan functioneren en te maken hebt met dagelijkse chaos in de zin van gaten in roosters, in personeel, te weinig lessen voor examens. Kortom, een puinzooi. Maa rdaar mag je als docent buiten de school niet over praten, tegenwoordig hebben de nederige dienaren van topbestuurders altijd spreekverboden met de pers. Want naar de politiek moet het mooie verhaal verteld worden, dat het wel goed zou gaan. En als het niet goed gaat, dan ligt dat altijd aan de burgers, nooit aan de instituties. En dan gaan die instituties weer manieren verzinnen om burgers in het gareel te houden. Dat MOET ophouden, het volk wordt steeds bozer en bozer en de politiek denkt dat dat aan terrorisme ligt of aan integratie of aan criminaliteit of aan losgeslagen jongeren. Maar het ligt aan het gevoel van niet gehoord worden, onderdrukt worden.
Ik wijs tenslotte nogmaals, het kan niet vaak genoeg gezegd worden naar de funeste invloed van jeugdzorg op scholen. Kinderen en ouders hebben zo vreselijk te lijden onder de fouten en de onverschilligheid en de geldzucht van deze instanties, dat je als school dan echt met je handen in het haar zit. Docenten haten jeugdzorg massaal. Maar wat doen politici? Die gaa invoeren dat jeugdzorg nu al op alle scholen klantjes kan winnen. Over onveiligheid gesproken! Als een organisatie als jeugdzorg zo vreselijk faalt en docenten, ouders en kinderen zo boos hierover zijn, wie haalt het dan toch in zijn hoofd om jeugdzorg de scholen binnen te halen?! Dat is toch vragen om vreselijke onrust?!
Idem met wijkagenten, want die zijn twee handen op een buik met jeugdzorg. Kinderen die al nare ervaringen hebben met jeugdzorg en politie raken compleet panisch hierdoor! En docenten roddelen allemaal over de wijkagenten, met hun rammelende handboeien en over hoe ze met kinderen omgaan. Iedereen vindt dit heel erg vervelend, en dan denkt de politiek dat het aan de jongeren ligt? Of aan hun ouders?
Ja, dat zouden de instituties wel willen! Hebben ze weer nieuwe klantjes, en vermoedelijk zijn het ook de instituties die deze verhalen steeds weer de media in helpen zodat ze tegen politici kunnen zeggen dat er geld nodig is om de burgers beter aan te pakken…