Geen zin in gezeik

“In de trein zie ik regelmatig dat een conducteur een overduidelijk lulverhaal van een zwartrijder begripvol aanhoort en na uitleg van de regels het gesprek afsluit met ‘volgende keer niet meer doen want mijn collega’s zijn strenger’.” Dat schrijft Ewoud Jansen op Jalta. Om vervolgens te concluderen dat die collega’s nooit strenger zijn.

Wanneer aan het breken van regels geen enkele consequentie zit, wordt iedere autoriteit ondergraven. Jansen: “En dan wordt de kans op trammelant in de toekomst alleen maar groter.” Jansen heeft gelijk. Het is begrijpelijk dat een leraar, ouder, leidinggevende of politieagent geen zin heeft in gezeik. Maar toegeven lost niks op. Dat maakt het juist erger.

Toegeven om een onprettige situatie op korte termijn te ontlopen is een diep menselijke trek. Het kleinste kind is zich daarvan bewust. Als een kind eenmaal doorheeft dat jengelen helpt om je zin te krijgen, zal het blijven jengelen. Als een puber doorheeft dat hij weg komt met onaangepast gedrag door een dreigende houding aan te nemen, dan zal hij dat blijven doen. En ga zo maar door.

Iedere opvoeder, professional en leidinggevende weet het. Als je grenzen stelt, dan zul je die moeten handhaven. Ook als je geen zin hebt, moe bent of bang. Want een conducteur die een intimiderende zwartrijder zijn gang laat gaan, zorgt actief voor meer intimiderende zwartrijders. Een leraar die door de vingers ziet dat een kind schreeuwt door de klas, maakt dat veel meer kinderen gaan schreeuwen.

Leidinggeven is niet in alle opzichten een feest. Een norm handhaven levert vaak enige weerstand op. En het is geen parttime job. Een ouder, politieagent of leraar zet de norm, ook als het even niet uitkomt. Nee juist als het even niet uitkomt. Want dan wordt het voor iedereen duidelijk of een norm iets voorstelt of dat iedereen uiteindelijk doen kan wat hem uitkomt.