Meedoen, verwennen, verstoten

Vroeger was er maar weinig tijd om jong te zijn. Zodra het stadium zuigeling voorbij was, werden kinderen gezien als kleine volwassenen. Er werd veel, heel veel van hen verwacht. Meehelpen op het land of in het huishouden was noodzakelijk en de normaalste zaak van de wereld. Werken hoorde er gewoon bij. En kinderen draaiden volop mee in het gezinsleven. De vraag of dat goed was, werd niet gesteld. Kinderen deden gewoon mee!

Met de toename van de welvaart is dat veranderd. De noodzaak voor kinderen om mee te werken is er niet meer. En er worden ook steeds minder kinderen geboren. Voor het eerst in de geschiedenis hebben kinderen de tijd en de ruimte om steeds langer kind te zijn. Aan jonge mensen worden steeds minder eisen gesteld. En langzaamaan zijn we gaan denken dat kinderen tot ver in de puberteit (en daarna) van hun ouders afhankelijk horen te zijn. Kinderen doen niet langer mee in bedrijf of huishouden. Ze worden, zeker in vergelijking met vroeger, gepamperd en verwend.

In materialistische zin hebben kinderen het beter dan ooit. Ze hebben een eigen televisie op de kamer, een eigen computer of tablet en een eigen smartphone. Vechten om de afstandsbediening is er niet meer bij. Ieder kijkt naar zijn of haar eigen programma. Gezinsleden hoeven steeds minder rekening met elkaar te houden. Bovendien hebben alle gezinsleden zo hun eigen bezigheden. Vaak zelfs zoveel dat ook samen eten er bij inschiet. Binnen steeds meer gezinnen eten de gezinsleden op verschillende tijdstippen. Het liefst met het bord op schoot voor de tv.

Dat de noodzaak om (te) vroeg volwassen te zijn is verdwenen, is natuurlijk niet alleen maar slecht. Maar ouders en hun kinderen leven in toenemende mate in verschillende werelden. Ouders werken voor huis, vakantie en goed. Ze zorgen er voor dat het hun kinderen aan niets ontbreekt. Toch is van enige dankbaarheid voor al die welvaart en vrijheid niet altijd sprake. En een beetje rust en tijd voor jezelf vinden ouders ook belangrijk. Er zijn veel manieren om die ruimte te creëren. Van tablet en televisie, via opvang door grootouders en BSO, tot een arsenaal van buitenschoolse bezigheden. Kinderen komen steeds meer op afstand te staan.

Nog niet zo lang geleden draaiden kinderen volledig mee in het gezin. Dat werd langzaam anders. Vrijheid en welvaart hebben de plek ingenomen van verantwoordelijkheid en participatie. Natuurlijk is dat logisch en niet alleen maar slecht. Maar een te grote afstand tussen jongeren en ‘de volwassen wereld’ is dat misschien wel. Volwassenen vinden jonge mensen steeds lastiger worden. We creëren verwijsplekken voor hangjeugd, meldpunten voor jeugdoverlast en we medicaliseren druk gedrag. En voor overige opvoedvragen zijn scholen in toenemende mate verantwoordelijk.

Ooit deden kinderen volledig mee binnen het gezin. Dat is niet meer zo. Met het vergroten van de afstand neemt ook de sturing en de acceptatie af. In toenemende mate zien we (elkaars) kinderen als lastig en verwend. Dat is jammer. Maar als maatschappij hebben we het er wel een beetje naar gemaakt natuurlijk. Van volledig meedoen, via in toenemende mate verwennen, tot de neiging om die verwende snotapen vooral een beetje uit de buurt te houden. Het is me wat.