Afstand

Gastblog van Juul van de kolk

Als de wereld ergens ooit aan ten onder gaat dan is het aan afstandelijkheid. Dat is een op boute bewering als je ze zo maar op tafel legt. Toch wil het proberen. Wie zijn werk goed wil doen moet zich er op concentreren. Dat kan soms heel ver gaan. Eichman wilde zijn werk, de vernietigingskampen in de tweede wereldoorlog, zeer nauwgezet doen. Hij nam afstand van zijn geweten. Hij was er van overtuigd dat hij het goed deed. Het leidde tot de grootste ramp in de geschiedenis.

Het is een voorbeeld en over de interpretatie valt nog veel en lang te redetwisten. Een goed opgeleide straaljagerpiloot moet in de oorlog zijn opdrachten uitvoeren. Hoe meer afstand hij kan nemen van de gruwelijke verschrikkingen als resultaat van zijn handelen, hoe beter hij zijn werk kan doen. De piloot ziet op afstand een doel, komt het goed in het vizier, dan drukt hij op zijn knop en hij ziet het doel ontploffen. Hij ziet slechts een onbeduidend wolkje. Wat er echt gebeurt in dat wolkje, dat voelt niet goed. Nee, het is oorlog. Dat zal ook de reden zijn waarom de piloot al snel overbodig is. Technisch kan het immers beter en met minder risico. Dat gebeurt ook steeds meer. Het kan meer op afstand. Afstand is bepalend in menselijke verhoudingen.

Het zijn maar voorbeelden denken we. Dat is jammer genoeg een vergissing. Wat voor werk geldt, geldt ook voor alle menselijk handelen. Of de nieuwe transacties (wetten WMO / jeugdzorg en participatie) slagen lijkt me afhankelijk van de factor afstand. Het gaat om de kloof tussen burgers en overheid, tussen burgers onderling, tussen besluit en uitvoering en tussen intentie en regeling. De menselijke verhoudingen zijn bepalend. Het gaat om nabijheid, betrokkenheid en gelijkheid.