Klachten over toetsen

Het was een goede discussie, tijdens een feestje, thuis op de bank. En zoals dat gaat met onderwijsmensen, ging het er flink op. Onderwerp was nut en noodzaak van steeds verfijndere ‘nakijkmodellen’ die gemaakt worden om klachten van leerlingen over toegekende toetsresultaten te voorkomen.

Leerlingen hebben recht om te klagen, zo was de stelling. Want je wilt voorkomen dat een leraar een leerling ‘naait’ door een toets niet eerlijk na te kijken. Daarom moet eerlijk en transparant worden aangegeven hoe een toets wordt nagekeken. Leerlingen kunnen dan altijd duidelijk zien of het verkregen resultaat op een goede manier tot stand is gekomen. Klachten van leerlingen en ouders zullen zo dus minder voorkomen. Tot zover de theorie.

Dat leerlingen klagen dat hun cijfer te laag is, dat is van alle tijden. Maar het schijnt tegenwoordig oneindig veel meer voor te komen dan twintig jaar geleden. Misschien voorkomen al die nakijkmodellen geen klachten. Misschien lokken ze ze wel uit. Wanneer een leraar een nagekeken toets teruggeeft, met het daarbijbehorende nakijkmodel, dan ga je als leerling kijken of dat model tot op de laatste komma is nageleefd. Of je antwoord goed is, dat is van minder belang.

Ik kan me niet herinneren dat ik als leerling ooit een nakijkmodel onder ogen heb gekregen. Proefwerken werden meestal klassikaal besproken. En als je dacht dat je als leerling ergens tekort was gedaan, dan ging je na de les naar de docent en sprak je er over. Het is nooit in mijn hoofd opgekomen dat er zo iets zou kunnen bestaan als een klachtenprocedure. Dat was ook niet nodig. De leraar had namelijk gelijk. Ook zonder dat hij dat aan kon tonen met een juridisch dichtgetimmerd nakijkmodel.

Natuurlijk spreek je als leerkracht af hoe een toets moet worden nagekeken. En dat mag best op papier. Maar al te gedetailleerde modellen zijn volgens mij vooral erg veel werk. En leggen de nadruk op wantrouwen. Juridisering helpt niet om klachten te voorkomen. Juridisering zorgt juist voor meer klachten, meer werk en meer wantrouwen. Niet doen wat mij betreft.