‘Grote man’

Als iets lekker smaakt moet je niet vragen waar het van gemaakt is. Zo lijken mensen vaak te redeneren. En niet alleen wanneer het over frikadellen gaat. Misschien kunnen topmannen om die reden relatief gemakkelijk uit de bocht vliegen. “Alles loopt toch op rolletjes? Hoor jij iemand klagen? Dan zal het vast wel kloppen allemaal.”

De lijst van mannen die met megalomane plannen de boel om zeep hebben gebracht is groot. En lijkt alleen maar te groeien. En telkens verloopt zo’n proces op ongeveer de zelfde manier. De leiding van zo’n bedrijf of instelling is in handen van één dominante figuur die het goed kan vertellen en zo op het oog een goed verhaal heeft. En hij wordt bijgestaan door een paar vazallen die profiteren van het succes van hun leider. Kritiek wordt opgevat als gebrek aan loyaliteit. Of daar is eenvoudigweg geen ruimte voor. En toezichthouders laten zich verblinden en blijven op een comfortabele afstand. “Als iets lekker smaakt moet je niet vragen waar het van gemaakt is.”

Mensen die nauwelijks weerwoord krijgen gaan langzaam denken dat ze heel bijzonder zijn. Of (nog erger) ze zien zich bevestigd in hun vermoeden dat ze geweldig zijn. Sommige priesters hebben er last van. Sommige onderwijsmanagers hebben er last van. En sommige ‘grote mannen’ van bedrijven en instellingen hebben er last van. Het is blijkbaar lekker je te omringen met mensen die begrijpen hoe goed je bent. Een ‘grote man’ heeft een enorme kennisvoorsprong op toezichthouders. En toezichthouders laten zich keer op keer gemakkelijk verblinden.

Erik Staal bij Vestia, Bert Molenkamp bij Amarantis, Dirk Scheringa bij DSB, Jan Baan bij Baan, Nina Brink bij World Online, Rijkman Groenink bij ABN-Amro, Cees van der Hoeven bij Ahold, Frits Brink bij Philadelphia zorg, en Hans Wijers bij Akzo Nobel, allemaal sterke leiders die aanvankelijk alleen op bewondering en bijval konden rekenen. Maar ook ‘grote mannen’ die grote instellingen en bedrijven aan of over de rand van de afgrond hebben gebracht. En geen van hen krijgt een woord van spijt over de lippen. Ze kunnen zich gewoon niet voorstellen dat ze iets verkeerd hebben gedaan. Twee wijze lessen die we wel nooit zullen leren. Hoedt u voor een sterke leider en blijf vragen waar al dat lekkers van gemaakt is.