Iedere school moet een methode gebruiken om pesten tegen te gaan. En het liefst ook een die werkt. En welke methode dan werkt, dat wil staatssecretaris Sander Dekker zelf graag bepalen. Hij weet dat namelijk beter dan professionals op de werkvloer.
Op scholen wordt gepest. Dat is helaas van alle tijden. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat het pestprobleem tegenwoordig groter is dan vroeger. Maar er is wel veel meer aandacht voor. Op zich is dat goed. Maar we moeten niet doorslaan. Al zouden we een groot deel van onze lestijd steken in het voorkomen van pestgedrag, helemaal te voorkomen is het niet. Er zijn grenzen aan het geloof in de maakbare samenleving.
Er wordt veel geld verdiend met gebakken lucht. Als iets te mooi is om waar te zijn, dan is het meestal niet waar. Dat is zo bij haargroeimiddelen, dat is zo bij dieetpillen, dat is zo bij examentrainingen en dat is zo bij anti-pestprogramma’s. De belofte van schitterende resultaten wordt lang niet altijd ingelost. Op zich is het dus goed dat er naar de kwaliteit van die programma’s gekeken wordt.
Maar laat ik eerlijk zijn. Ik geloof sowieso niet zo in ‘fancy’ programma’s. Of ze nu uit Amerika zijn overgewaaid of niet. Gedrag van kinderen is moeilijk te sturen. Ik geloof in herkennen en erkennen. Ik geloof in een persoonlijke aanpak. Ik geloof in echt contact tussen leerling en leermeester. Ik geloof in voordoen en voorleven, in samen optrekken en samen ontdekken. Dat vind je niet in een pestprotocol. Dat vind je in gepassioneerde en professionele leerkrachten. En dat is echt iets anders.
Dekker heeft vast goede bedoelingen. Natuurlijk wil hij krachtig overkomen door dat pesten eens stevig aan te pakken. Maar ik ga er van uit dat ook hij zich oprecht zorgen maakt om kinderen die gepest worden. Volgens mij is het verplicht stellen van pestprotocollen en ‘wetenschappelijk verantwoorde lesmethodes’ alleen niet de oplossing. Sterker nog, dat werkt averechts. Het suggereert een soort van resultaatverplichting die een school nooit waar kan maken. Ouders zullen scholen verantwoordelijk houden voor het geluk van hun kind. En dat maken scholen per definitie niet waar.
Volgens mij moeten we niet inzetten op protocollen en methodes. Volgens mij moeten we meer inzetten op kwaliteit van docenten. En volgens mij moeten we ook accepteren dat sommige problemen nooit helemaal op te lossen zijn. Ik denk dat professionals op de werkvloer prima in staat zijn om te bepalen op welke manier het pesten moet worden aangepakt. Dat bepaal je als staatssecretaris niet van bovenaf. Een beetje afstand graag. En een beetje vertrouwen bovendien. In de professionals, in de kinderen en in de ouders. Dat is beter dan stoere praat.
René Peters 
Robert-Jan Steegman
3 juni 2014
Ben ik niet met je eens. Op veel scholen doen ze helemaal niets tegen pesten onder het motto ‘zo zijn kinderen nu eenmaal’. Met alle gevolgen van dien, sommige zelfs suïcidaal. Een pestprotocol verplicht scholen om er structureel iets aan te doen. Als het niet goedschiks kan dan maar van bovenaf opleggen.
Peter de Hoog
3 juni 2014
Ik ben het wel met je eens. Ik vraag me echt af of er tegenwoordig nog veel scholen zijn die zich kunnen permitteren helemaal niets tegen pesten te doen. Nog wel een kleine nuancering: misschien is het pestprobleem niet groter dan vroeger, maar door de mogelijkheden tot pesten via de sociale media in elk geval wel gecompliceerder. Verplichte pestprotocollen met een stempel van de overheid zijn niet het antwoord. Dat ligt inderdaad veeleer in de betrokkenheid en passie van de leerkracht. Een regelmatige focus hierop door studiedagen en scholing helpt hierbij natuurlijk.
Jeroen (@jeroen0104)
3 juni 2014
Ik ben het volledig met je eens, en vraag me af waar Robert-Jan de voorbeelden vandaan haalt. Gaat het daar nog om basisscholen of gaat het om excessen in bijvoorbeeld het voortgezet onderwijs. Sander Dekker legt dit basisscholen op die ook zonder deze programma’s een uitstekend pedagogisch klimaat creëren met elkaar. De maakbare samenleving bestaat niet. En met name de stelling van Rene over ‘De school die verantwoordelijk wordt gesteld voor het geluk van de kinderen’ raakt me. Ik wil de pestproblematiek niet bagataliseren, maar door (social) media worden zaken uitvergroot en een beeld gecreëerd alsof het op iedere school wild west zou zijn.
jeanny
4 juni 2014
Weer ontzettend goed verwoord René !!
René Arns
4 juni 2014
Ben het helemaal hiermee eens. Bovendien is hét grote gevaar dat het middel het doel wordt. School voert het programma perfect uit, maar er wordt nog steeds ernstig gepest. Hoe gaat de Stas daarop reageren. Ze doen toch alles goed? De directeur kan zich verdedigen met: Ik doe precies wat u zegt, toch, dus ik kan er verder niets aan doen. DAt is toch te gek voor woorden. Stel school verantwoordelijk voor de sociale veiligheid in en om school en laat ze aantonen dat ze dat op een effectieve manier onder controle hebben. Als ze niet de veiligheid van onze kinderen kunnen garanderen, kunnen ze ons als ouders ook niet verplichten onze kinderen naar school te sturen. En hoe ze dat doen, dat weten zij echt wel het beste en zal per school verschillen.
Marleen Willems
4 juni 2014
Wij volgen sinds afgelopen jaar de aanpak volgens Kees v. Overveld. Hebben een studiedag op maat gekregen en zijn allemaal in staat om een groepsplan gedrag op te stellen. We weten nu veel beter waar de behoeften van het kind/ de kinderen liggen. Een van onze leerkrachten is gedragsspecialist en blijft het team stimuleren en begeleiden waar nodig. Leerkrachten maken echt het verschil. Deze pedagogische aanpak (mits gedragen door het voltallige team) heeft ons en de kinderen al heel veel moois opgeleverd. Komend jaar krijgen we verdere bijscholing in SWPBS.
Daarnaast werken we al 5 jaar met de methode PAD. Deze methode zorgt voor een mooie opbouw vanaf groep 1. Vooral het inzichtelijk maken van ieder gevoelens en de manier waarop kinderen hiermee om leren gaan is ten zeerste aan te bevelen.
Ook geven 2 gecertificeerde leerkrachten les in ROTS EN WATER waardoor kinderen zichzelf en de ander beter leert kennen en respecteren.
Al met al kan ik trots zijn op ons team, de kinderen en de ouders die achter onze visie staan.
Maar ook al klinkt dit terecht FANTASTISCH, we moeten als team, kinderen en ouders blijven investeren en vasthouden en nooit denken…zo nu weten de kinderen het wel, nu hebben ze het geleerd. Nu kan ik als leerkracht ermee stoppen. Kinderen zijn nog in ontwikkeling en die is pas voltooid als ze volwassenen zijn en dan stopt vaak het PESTEN nog niet. Neem maar als voorbeeld de Politiek….daar pesten ze elkaar ook vaak weg. En dat zijn net de personen die het voorbeeld moeten geven.
Ronald Heidanus
4 juni 2014
Methodes en programma’s prima als middel en houvast voor wie nodig heeft/cultuur of visie wil ont-wikkelen…gevaar is echter dat het dogmatisch kan worden en dus is het aan de pedagoog/onderwijzer(es) om te blijven afstemmen wat nodig is in de vorming van het kind, de klas, de school en de samenleving! Pesten is oefenen, als het doorslaat is het geweld/mishandeling en eens Jeroen, excessen. Even niet opgelet, it’s all in the details…’Zo zijn kinderen’ is je neerleggen bij hoe het is, geen verantwoordelijkheid nemen… Social media: wat is het verschil (in gevoel) met het kalken van scheldwoorden op de binnenkant van de wc-deur? Hoe mediawijs/-vaardig ben je en voed je kinderen op? Hoe open durf je te communiceren over hoe je jezelf voelt als je gepest wordt?
Kinderen leren om oordeelvrij in hun kracht te gaan staan is volgens mij onze opdracht als opvoeders. Zij zijn de toekomst. En dat heeft tijd nodig, mag die er zijn en hoe nemen onderwijzigers die ruimte?
Rene, dank voor je blog. Duidelijk en eens! Als Dekker het heeft over ‘verdiend vertrouwen’ (tijdens Leraren Met Lef) vraag ik me af of hij begrepen heeft waar het in het onderwijs echt over gaat…of zou hij de leraren maar wat pesten? 😉
De Noodkreet (@denoodkreet)
10 juni 2014
De door Robert-jan benoemde excessen zijn niet de norm, ook niet van pesten. Excessen zijn niet te verhelpen, niet in familiedrama’s , niet in pesten. Zodra excessen een norm worden gaat het fout. Wat de andere Rene zo mooi verwoord; het doel en het middel is zeker van toepassing. Het blijft inderdaad altijd een kwestie van investeren tussen de relatie van leerling / leraar.
Dies Siegers
13 juni 2014
Sinds de media aandacht (gevolgd door de politiek) voor de trieste zelfmoorden van jongeren – waarbij pesten mogelijk een grote rol speelde – is een bloeiende markt van pestaanpakken ontstaan: van M5 tot de Gelukskoffer, van Kiva tot meidenvenijn, van Kanjertraining tot Pestbriefje.
Scholen kunnen daar zelf uit kiezen, maar deze blijken niet altijd in staat de aangeboden methode op effect en gevolgen te kunnen inschatten. Er zijn zelfs aanpakken die in potentie schadelijk kunnen zijn, maar die door scholen toch aangeschaft worden.
Wat ik daarom toejuich is dat het NJI en het Ministerie van OCW pestaanpakken door een commissie van pestdeskundigen heeft laten toetsen. Op die manier is het kaf van het koren gescheiden, en wordt hopelijk de wildgroei aan pestaanpakken verder beteugeld. Scholen blijken helaas (nog) niet in staat altijd zelf een goede keuze te maken. Sterker nog: er zijn scholen die wel in de mooie beloftes van bepaalde aanpakken trappen en daarvoor nog fors betalen ook. Te mooi om waar te zijn – maar blijkbaar te aanlokkelijk om te laten schieten. Enige regulering is daarom (helaas) noodzaak.
Los van regulering van te billijken anti-pestmethodes ben ik het eens met de stelling dat er meer training van leerkrachten nodig is, die wat mij betreft vooral gericht zou moeten zijn op een positieve groepssfeer, waarbij elk individu een eigen rol heeft, die gestuurd kan worden door leerkrachten met tact. Het individu als uitgangspunt, en niet de methode! Kijk bijvoorbeeld eens naar Groepsplan Gedrag van Kees van Overveld of het boek van Mieke van Stigt “Alles over pesten”. Verplichte kost voor alle leerkrachten wat mij betreft!
armlamp
1 mei 2015
Groepsplan Gedrag heeft op de eerste plaats al te maken met de samenstelling van de groep , bijvoorbeeld op een jongensschool komt meestal veel agressie op een streekschool heerst vaak een anonieme sfeer. meestal zijn mensen ver van huis baldadiger. een meidenopleiding geeft ook een vreemde sfeer.
Dies Siegers
13 juni 2014
Sinds de media aandacht (onvermijdelijk gevolgd door politieke aandacht) voor de trieste zelfmoorden van jongeren – waarbij pesten mogelijk een grote rol speelde is een bloeiende markt van pestaanpakken ontstaan: van M5 tot de Gelukskoffer, van Kiva tot meidenvenijn, van Kanjertraining tot Pestbriefje.
Scholen kunnen daar zelf uit kiezen, maar deze blijken niet altijd in staat de aangeboden methode op effect en gevolgen te kunnen inschatten. Er zijn zelfs aanpakken die in potentie schadelijk kunnen zijn, maar die door scholen toch aangeschaft worden.
Wat ik daarom toejuich is dat het NJI en het Ministerie van OCW pestaanpakken door een commissie van pestdeskundigen heeft laten toetsen. Op die manier is het kaf van het koren gescheiden, en wordt hopelijk de wildgroei aan pestaanpakken verder beteugeld. Scholen blijken helaas (nog) niet in staat altijd zelf een goede keuze te maken. Sterker nog: er zijn scholen die wel in de mooie beloftes van bepaalde aanpakken trappen en daarvoor nog fors betalen ook. Te mooi om waar te zijn – maar blijkbaar te aanlokkelijk om te laten schieten. Enige regulering is daarom (helaas) noodzaak.
Los van regulering van te billijken anti-pestmethodes ben ik het eens met de stelling dat er meer training van leerkrachten nodig is, die wat mij betreft vooral gericht zou moeten zijn op een positieve groepssfeer, waarbij elk individu een eigen rol heeft, die gestuurd kan worden door leerkrachten met tact. Het individu als uitgangspunt, en niet de methode! Kijk bijvoorbeeld eens naar Groepsplan Gedrag van Kees van Overveld of het boek van Mieke van Stigt “Alles over pesten”. Verplichte kost voor alle leerkrachten wat mij betreft!