‘Traditionele scholenstrijd’

Oss heeft drie hele goede scholen voor voortgezet onderwijs. Het Maaslandcollege, het Hooghuis (Titus Brandsmalyceum) en het Mondriaan college. Ieder jaar is het de vraag wie de meeste aanmeldingen krijgt. Want dat wisselt nogal eens. Dit jaar groeit het Maaslandcollege flink. En hebben het Mondriaan en het Hooghuis dus minder aanmeldingen. Het Brabants Dagblad spreekt over de ‘traditionele scholenstrijd.’ Een leuk spel voor ‘bookmakers’ misschien. En het leent zich uitstekend voor nabeschouwingen in de krant. Maar volgens mij uiteindelijk een strijd met weinig winnaars.

Leerlingen en hun ouders moeten kunnen kiezen voor uitstekend onderwijs dat het beste bij hen past. In Oss worden geen afspraken gemaakt die aan die keuzevrijheid grenzen stellen. Pogingen uit het verleden om al te sterke schommelingen in aanmeldingen tegen te gaan stierven een vroege dood. Dat hoeft niet erg te zijn. Maar afwisselend sterk krimpen en groeien is voor scholen niet prettig. En maakt een stabiel en goed onderwijsaanbod voor de hele gemeente minder gemakkelijk. Goed onderwijs bieden we in Oss. Op alle scholen. Maar uitstekend onderwijs is gebaat bij stabiliteit en een focus op leskwaliteit. Sterke schommelingen in aanmeldingen leiden op zijn best alleen maar af.

Ik weet het nog goed. Als teamleider op het Hooghuis en later als (interim)directeur op verschillende scholen in Nederland. Hoewel iedereen eigenlijk wel weet dat een stabiel leerlingaantal voor iedere school het beste is, voelt ‘winnen’ toch beter aan. Het is toch een soort van beloning. En een bevestiging van wat je eigenlijk al weet. Dat het onderwijs uitstekend en de sfeer goed is. Ouders en leerlingen waarderen dat. Maar een sterke groei is niet alleen maar fijn. Er ontstaat druk op roosters en lokalen en er moeten veel nieuwe leerkrachten worden ingewerkt. Absoluut geen onoverkomelijke problemen. Maar ook geen onverdeeld genoegen.

Aan de andere kant hoeft een tijdelijke terugloop in leerlingaantallen niet alleen maar erg te zijn. Zeker niet wanneer je weet dat de verklaring daarvoor  in onzekerheid rondom de gevolgen van een fusie gezocht moet worden. En het niet aan de kwaliteit van het onderwijs ligt. Er is dan even wat meer tijd, geld en ruimte om alles goed in te regelen zodat aan leerlingen ook in de toekomst het beste geboden kan worden. Tijdelijke groei en krimp zijn beiden verklaarbaar. En hebben positieve en negatieve kanten. Daar is heel goed mee te leven. Maar sterke schommelingen in aanmeldingen zijn wel vervelend. En blijken moeilijk te voorkomen.

Ik weet dat ik er niet over ga. Maar laat ik hier nu toch eens, geheel vrijblijvend, een denkrichting opperen over hoe de kwaliteit van het onderwijs volgens mij nog zou kunnen verbeteren. En hoe tegelijkertijd schommelingen en schadelijke concurrentie een klein beetje voorkomen kunnen worden. Concurrentie hoeft niet slecht te zijn. Zolang we tenminste concurreren op kwaliteit. En we ons blijven focussen op het onderwijs en niet op randverschijnselen en ‘leuke dingen voor de mensen’. We weten uit ervaring dat afspraken maken over een eerste en een tweede schoolkeuze niet werkt. En we weten ook dat ‘loten’ grote nadelen heeft. Een postcodebeleid om leerlingen te verdelen lijkt me ook niet wenselijk. Leerlingen en ouders moeten kunnen blijven kiezen op kwaliteit en identiteit.

Maar waarom zou het niet mogelijk zijn dat het Mondriaan, Maasland en het Titus Brandsmalyceum afspraken maken? Alledrie bieden ze uistekend onderwijs in alle drie de profielen. Maar waarom zou het Titus Brandsmalyceum zich niet extra kunnen profileren op taal, kunst en cultuur, terwijl het Maasland zich iets meer richt op de bèta vakken? En waarom zou het Mondriaan zich dan niet een beetje kunnen specialiseren in ondernemersschap en economie? Zeker in combinatie met de talentencampus. Op deze manier vissen scholen net wat minder in elkaars vijver. En kunnen ze zich nog meer richten op onderwijskwaliteit. Het is zomaar een denkrichting. En misschien onhaalbaar of onwenselijk. En ik weet natuurlijk dat schoolkeuzes vaak op minder rationele gronden gemaakt worden. Maar misschien is het het onderzoeken waard?

Vanuit het perspectief van de gemeente is er geen probleem. En is die zogenaamde scholenstrijd geen onderwerp van gesprek. Er is onderwijsruimte genoeg. Uitbreidingen van bestaande gebouwen komen er niet. En er zullen ook zeker geen noodlokalen op kosten van de gemeenschap geplaatst gaan worden. Die tijd is echt voorbij. Zolang de kwaliteit van het onderwijs goed blijft hoor je mij niet klagen. Maar misschien kan het zonder strijd en met inhoudelijke afstemming nog beter? We zullen het meemaken. Ik ben benieuwd.