Betalen voor goede schoolresultaten

Van alle vreemde berichten over onderwijs de laatste maanden is dit toch wel de vreemdste. “Rotterdamse school betaalt scholieren voor cijfers.” De afgelopen dertig jaar probeert de overheid gedrag te sturen door middel van individuele financiële prikkels. En heeft zo met een zekere vasthoudendheid en discipline burgers veranderd in klanten van de overheid. “Daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen,” moeten ze in Rotterdam gedacht hebben. “Wij gaan leerlingen met (hopelijk) intrinsieke motivatie veranderen in calculerende werknemers. De kwaliteit van het onderwijs zal er door verbeteren.” Vast!

De Rotterdamse scholengemeenschap Hugo de Groot beloonde onlangs leerlingen die goede cijfers hebben gehaald en inzet hebben getoond. Zij mogen mee op een zeilcruise van 8000 euro in de Caraïben. Het is eigenlijk een hilarisch plan. Dit doet me denken aan een 1 april grap die ik als directielid van het Farel college in Amersfoort eens met het personeel uithaalde. Via een interne memo maakte ik bekend dat we mee zouden doen aan een wetenschappelijk onderzoek dat ondersteund werd door de pedagogische faculteit van de universiteit van Utrecht. Vastgelsteld moest worden of belonen inderdaad beter werkte dan straffen. Met ingang van volgende week donderdag (1 april dus) zou snoepgoed beschikbaar worden gesteld om uit te delen aan kinderen die zich heel goed gedroegen.

Zo’n twee minuten nadat ik de memo had verzonden kreeg ik een reactie van een lerares Nederlands, met tot mijn plezier een cc’tje naar de rest van het personeel. Hoe ik het in mijn hoofd haalde de school in te schrijven voor zo’n belachelijk onderzoek? Wat ik, als het snoep op was, zou bedenken om kinderen dan te motiveren? Geld? Cadeau’s? En nog afgezien van de praktische bezwaren, of ik wel door had dat een nadruk op extrinsieke motivatie wel eens ten kostte zou kunnen gaan van de intrinsieke motivatie. “Na een week of twee zullen de leerlingen helemaal niets meer doen tenzij ik ze, net als dolfijnen in het dolfinarium, iets lekkers toewerp.” Het was een geslaagde grap. Maar de lerares die er zo mooi intrapte had natuurlijk wel gelijk.

Kom op zeg. Leerlingen beloon je door het geven van aandacht. Door ze echt te zien. Wanneer ze iets goed doen èn wanneer ze iets beter moeten doen. Maar de denkrichting van de Rotterdamse school past wel in het tijdsbeeld. Ik ken een overheid die bedenkt dat 150 euro als ‘mantelzorgcompliment’ een goed idee en geen belediging is. Net of er één persoon bestaat die alleen voor iemand zorgt waarvan hij houdt als de overheid jaarlijks een bedragje overmaakt. Ik ken een zorgverzekering die korting geeft als je een gezonde levensstijl hebt. Net of er één persoon bestaat die stopt met shag en alcohol omdat daar een jaarlijkse korting van 200 euro op de zorgverzekering op staat. En ik ken nu dus een school die kinderen op reis stuurt omdat ze goed hun best hebben gedaan. Sjongejongejonge.