De misdaadcijfers dalen. Eigenlijk is Nederland nog nooit zo veilig geweest. Ook straffen Nederlandse rechters niet milder dan hun collega’s in vergelijkbare landen. Toch groeit de roep om een hardere aanpak. Terwijl we eigenlijk wel weten dat zo’n hardere aanpak niet altijd werkt. Tijd voor een ander geluid?
Er zijn gezinnen waar de ouders veel waarde zeggen te hechten aan orde, een strenge opvoeding en duidelijkheid. Zij tonen hun liefde voor hun kinderen vooral door hen in het openbaar op luidruchtige wijze terecht te wijzen. “Je moet ze klein houden nietwaar.” En natuurlijk door het uitdelen van steeds langere periodes van huisarrest. Het schijnen vaak loeders van kinderen te zijn die niet willen deugen. En als ze het niet zijn dan zullen ze het op die manier wel worden.
Er zijn leraren die zich ten doel stellen brugklassers aan het begin van het jaar flink veel schrik aan te jagen en zwaar te straffen voor ieder onduidelijk vergrijp. In theorie eten die kinderen dan de rest van het jaar uit hun hand. In de praktijk zijn ze tegen de kerst al niet meer onder de indruk van het getier. En braken ze bij hen, en alleen bij hen, voornamelijk de tent af in plaats van iets te leren. Zo’n leraar zit ver voor zijn pensioengerechtigde leeftijd overspannen definitief thuis. “Die rotjong krijgen geen opvoeding meer.”
Het is allemaal wetenschappelijk onderzocht. Strengere straffen schrikken niet af. In landen waar de doodstraf wordt uitgevoerd liggen de misdaadcijfers niet lager dan in andere landen. Integendeel. Nergens zitten er zoveel mensen achter slot en grendel dan in de Verenigde Staten. (Het schijnt dat een vierde van alle gevangenen ter wereld in een Amerikaanse cel zit.) En toch willen de misdaadcijfers maar niet dalen. Zwaarder straffen of vernederen helpt niet. (Maar het klinkt wel lekker.)
Naar aanleiding van de rellen in Veen zegt lector Edward van der Torre van de politieacademie waardevolle dingen in Binnenlands Bestuur. “Het begint bij een goede communicatie”, aldus van der Torre. “Overleg en contact zijn vaak de sleutels. Een persoonlijk gesprek met de betrokkenen is een heel effectief middel. Het gaat om het uitbeiden van het zelfregulerend vermogen binnen een gemeenschap. Om het mobiliseren van de ‘stille meerderheid’.” Steeds harder ingrijpen werkt gewoon niet.
We weten dat steeds harder slaan van je kinderen niet helpt wanneer ze iets doen wat niet mag. We weten dat leerkrachten van wie het gezag (als dat überhaupt aanwezig is) slechts is gebaseerd op angst, niet goed voor onze kinderen zijn. En we weten dat zelfs de doodstraf niet zo afschrikwekkend is dat de misdaadcijfers er door afnemen. In Nederland zijn we goed bezig. De misdaadcijfers dalen. Toch roepen ‘daadkrachtige bestuurders’ om zwaardere straffen en een hardere aanpak. In de woorden van Van der Torre: “Ik hoor weleens dat burgemeesters eigenlijk nog harder zouden willen ingrijpen, dat is niet verstandig.” Dat is netjes uitgedrukt.
René Peters 
Jacques Smeets
5 januari 2014
De misdaadcijfers in Nederland dalen, dus is Nederland veiliger dan voorheen.
Dat is de meest verneukeratieve uitkomst van wetenschappelijk onderzoek, dat slechts gebaseerd is op cijfermateriaal. Materiaal, waarvan wij ons kunnen afvragen of het klopt, want het is niet helemaal duidelijk of de registratie van die cijfers deugen.
Wanneer je echter iemand vraagt, die slachtoffer is geworden van een misdrijf, dan zal die heus niet antwoorden dat Nederland veiliger is geworden, ook niet als die persoon weet dat de dader harder gestraft is dan die b.v. een of twee jaar eerder zou zijn gestraft.
Het cijfermateriaal en de daaraan verbonden conclusies versus de persoonlijke beleving van het misdrijf dan wel de opgelegde straf is zoiets als appels met peren vergelijken.
Toch trappen we er telkens weer met onze grote voeten in. Maar ja, een tabel met gunstige uitslagen maakt nu eenmaal meer indruk bij wetenschappers en pers/media dan het enkele verhaal van een slachtoffer of dader.
Het wordt tijd dat wij ons blikveld verruimen.
Jacques
de blauwe diender