Als het aan de VVD ligt staan er in 2020 alleen nog maar wetenschappelijk opgeleide leraren voor de vwo-klas in de bovenbouw. Leraren vervullen tenslotte een sleutelrol binnen het onderwijs. De onderwijskwaliteit staat of valt met de leraar voor de klas. En “hoe leid je een vwo’er op voor de universiteit als je er zelf niet op hebt gezeten?”
Het verhaal van de VVD lijkt op een aantal onderdelen hout te snijden. Al is een universitair diploma geen keurmerk voor excellente docenten. Bepaald niet zou ik soms bijna zeggen. Ik heb menig briljante wetenschapper zien stuntelen voor de klas. Ook is het niet zo dat opleiden richting universiteit alleen mogelijk is wanneer je drs. voor je naam hebt staan. Het beste paard is niet per definitie de beste ruiter zullen we maar zeggen.
Maar het is zeker wel zo dat onderwijskwaliteit staat of valt met de leraar voor de klas. Onderwijsconcept, klassengrootte, lesmethodes en schoolgebouwen blijken een nauwelijks meetbaar effect (positief of negatief) te hebben op de leerprestaties van kinderen. De kwaliteit van de docent is doorslaggevend. Wil Nederland de onderwijs kwaliteit van ‘goed naar beter’ brengen, dan moeten we wat mij betreft de lerarenopleidingen verbeteren, het leraarsvak professionaliseren en de schoolleiders ontwikkelen. Ook moet meer aandacht naar de de rol van ouders in het onderwijsproces. Met de kreet dat in de bovenbouw alleen academici les mogen geven ben je er niet. Het is niet eens een goed begin.
Op dit moment heeft ongeveer 60% van de leraren die lesgeven aan de bovenbouw een universitaire titel. Volgens VVD tweede kamerlid Duisenberg moet dat in 2020 100% zijn. Hoe wil hij dat bereiken? Gewoon door het verplicht te stellen natuurlijk! Want zo gaat dat in den Haag. Er komt een wet waar iedereen zich aan gaat houden en dan wordt de wereld beter. Maar er is geen blik universitair geschoolde excellente docenten dat opengetrokken kan worden en per direct die 40% ‘ondergekwalificeerden’ kan vervangen. (En waar die afgedankte ‘ondergekwalificeerden’ dan moeten blijven, dat vertelt Duisenberg er niet bij).
Als zo’n wet er komt dan zullen alle beschikbare leraren met een titel, of ze nu goed zijn of niet, in de bovenbouw van het VWO worden ingeroosterd. Scholen moeten wel. In de onderbouw en op de havo zullen er dan helemaal geen academici meer werkzaam zijn. En bij sollicitatiegesprekken wordt kwaliteit van een docent ondergeschikt aan zijn diploma. Beide lijken me geen wenselijke ontwikkelingen. Beter dan zo’n verplichting zou Duisenberg zich af kunnen vragen waarom zo weinig universitaire studenten kiezen voor een carrière in het onderwijs. En daar iets aan doen.
Neen, de kreet “Alleen academici in de bovenbouw” is weer een knap staaltje Haagse symboolpolitiek. Als we de kwaliteit van ons onderwijs willen verbeteren zullen we het vak van leraar verder moeten professionaliseren. En dat is iets anders dan alleen een papiertje halen. “Alleen excellente docenten voor de klas” lijkt me een beter streven. Laten we daar werk van maken. Dat is al moeilijk genoeg.
Jozef Kok
30 oktober 2013
Prima verhaal Rene. Het lijkt me alleen onvoldoende alle hoop te vestigen op de initiële opleiding, van welk niveau dan ook. Met een diploma van een lerarenopleiding, ook niet een universitaire, ben je er nog niet. Ook leraren zullen moeten blijven leren om steeds beter te worden in hun vak/beroep. Want als leraren aan het leren blijven komt het met het leren van leerlingen vanzelf goed. En het is dan ook de vraag of academisch opgeleide leraren meer of minder een attitude hebben van zich willen blijven ontwikkelen op de werkplek en binnen hun professionele leergemeenschap.
Jan van den Heuvel
31 oktober 2013
Helemaal mee eens. Alweer een bevestiging dat alleen ‘ de buitenkant’ telt en garant staat voor kwaliteit. En ieder mens in de praktijk weet dat dat niet zo is.
Wim Klaassen
31 oktober 2013
Rene,
alweer een positieve bijdrage aan de discussie over kwaliteit in het onderwijs. Alleen inzetten op boekhouden of papieren bewijslast helpt niet. Wat wel helpt is de bedoeling in ons werk weer terug op de agenda brengen en inzetten op eigenaarschap bij degenen die het moeten doen. Beleidsmakers zijn daarin faciliterend en dienend wat mij betreft.
R. Schrauwen
31 oktober 2013
Het valt me op dat uit Den Haag vaak mensen iets roepen die nauwelijks weet hebben van de dagelijkse praktijk. De huidige eerste graads opleidingen op HBO niveau voldoen uitstekend. Maar als deze docent voor een klas met 32 leerlingen moet staan moeten ze in Den Haag ook begrijpen dat dit nooit zo kan uitpakken als zij wensen. Je blindstaren op Finland en geen oog hebben voor de onderwijspraktijk in dat land (klasgrootte gemiddeld 23), doet onrecht aan de onderwijspraktijk in Nederland. Maak de klassen echt kleiner bij wet (max. 25) en ja zal zien dat het onderwijs wezenlijk beter wordt. Maar ja, dat kost centen.
J. van Zuilen
1 november 2013
In het onderwijs is nog zoveel Kiemkracht die onbenut blijft…. Hoe haal je de kiemkracht uit een eikel om tot een mooie eik te komen? BeterScoren.nl
Peter de Hoog
7 november 2013
Helemaal mee eens, René! Het WRR rapport, “Naar een lerende economie” geeft zeker een aantal inhoudelijk waardevolle aandachtspunten voor het onderwijs, maar met name de aanbeveling: “Leraren van zowel het basis- als het middelbaar onderwijs zouden universitair geschoold moeten zijn”, klinkt wel erg kort door de bocht. Het geeft niet alleen de mogelijkheid aan de politiek om weer te gaan scoren op dat punt, het is ook een diskwalificatie van alle niet-universitair geschoolde, excellente docenten, die nu, ondanks de door dezelfde politiek gecreeerde belemmerende factoren (jij noemt ze al) uitstekend werk verrichten.
Marieke
14 maart 2014
Je maakt hier gebruik van de drogreden van het “vals dilemma”, door het zo voor te stellen alsof we in veel gevallen zullen moeten kiezen tussen OF geschikte niet-academici, OF ongeschikte academici. Dat is natuurlijk een onjuiste voorstelling van zaken. We kunnen prima eisen dat leraren geschikt zijn voor hun beroep EN een academische opleiding hebben afgerond en onze leerlingen verdienen niet minder dan dat.
Dat dat prima kan, bewijzen landen waar ze zelfs in het basisonderwijs enkel academici voor de klas hebben staan. En ook wij zelf hadden in Nederland tot 1985 (HOS-nota) zoveel academici in onder- en bovenbouw VO, dat er werkeloze academisch geschoolde leraren hun toevlucht zochten tot groep 8/klas 6 van het basisonderwijs.
Sindsdien is het aantal WO-studenten enorm toegenomen. Er is dus zelfs nog veel MEER aanbod van academici dan toen. Ze willen alleen niet meer voor de klas. Als we daar wat aan doen -en dat is dus zeer wel mogelijk, en mijn inziens onze plicht naar de jeugd- dan hebben we niet alleen voor bovenbouw VO, maar ook voor de onderbouw en desnoods voor het basisonderwijs zoveel aanbod van academici dat we daaruit de meest geschikten kunnen kiezen. Het is slechts een kwestie van wil, vertrouwen en een constructieve houding.