Bijna een week geleden sprak de Tweede Kamer over de (deel)begroting van de jeugdzorg. Uiteraard kwamen ook de financiële moeilijkheden van gemeenten en instellingen aan de orde. En werden er een paar stevig moties ingediend. Sommigen lijken heel positief. Maar zijn dat bij nader inzien niet. Ik leg dat uit.
In sommige delen van het land schijnen gemeenten delen van de jeugdzorg en jeugdbescherming zo scherp in te willen kopen, dat het onder de kostprijs zou moeten worden aangeboden. Maar, zo wil het verhaal, aanbieders moeten wel akkoord gaan, omdat ze de omzet gewoon niet kunnen missen. Als ze als instelling of bedrijf tenminste overeind willen blijven.
Ik blijf het sowieso bijzonder vinden dat gemeenten zeggen veel meer geld aan jeugdzorg te besteden dan ze beschikbaar hebben. En dat tegelijkertijd instellingen zeggen veel te weinig geld te krijgen om hun bedrijf fatsoenlijk te kunnen draaien. Dat kan niet allebei waar zijn zou je denken. Zeker niet wanneer gemeenten juist meer geld beschikbaar hebben gekregen. Maar, los daarvan, is het vanuit het gezichtspunt van de opdrachtgever niet verwonderlijk op de centjes te willen letten.
Gemeenten die instellingen dwingen onder de kostprijs te leveren, dat kan toch zeker niet? Op vragen vanuit de Tweede Kamer gaf minister Dekker een toch wel bijzonder antwoord. Instellingen zouden gewoon moeten weigeren een opdracht voor te weinig geld uit te voeren. Dekker gelooft wel heel erg in het oplossend vermogen van de markt. Want als niemand tegen een bepaald bedrag zorg wil leveren, moet de prijs wel omhoog. Tenminste dat denkt Dekker.
De minister gaat voorbij aan het feit dat bijvoorbeeld jeugdbescherming geen product is dat je overal op aarde even ‘in de markt zet.’ Als (geheel hypothetisch) jeugdbescherming Brabant de jeugdbescherming in Brabant niet meer regelt, dan houdt het op te bestaan. Nog afgezien van de vraag wat dat voor kwetsbare kinderen zou doen, welk bedrijf of instelling heft zichzelf zo maar even vrijwillig op?
Het is niet zo vreemd dat verschillende partijen een motie in stemming hebben gebracht die aanbesteden onder de kostprijs bij wet wil verbieden. Dat klinkt heel logisch en erg verstandig. Want onder de kostprijs gaat het niet. Toch ben ik niet voor deze motie. Als betalen onder de kostprijs bij wet verboden zou worden, dan heeft een bedrijf of instelling geen enkele prikkel om de interne kosten een beetje binnen de perken te houden.
Wie jeugdbescherming inkoopt legt ook geld neer voor managers, administratie en bijvoorbeeld kantoorruimtes. Al die ‘overhead’ wordt meegeteld bij de kostprijs. Geen inkoper wil graag teveel betalen voor kantoren. Wanneer bij wet verboden wordt onder de kostprijs in te kopen, valt daar niks meer aan te doen. Kostprijs is kostprijs nietwaar? Dus trek de portemonnaie maar even. Gemeenten betalen al veel voor de jeugdzorg. Op deze manier loopt het financieel waarschijnlijk snel behoorlijk verder uit de pas.
Voorpgesteld, ik heb een hekel aan aanbesteden. Zeker wanneer hetgeen je kopen wilt niet eenvoudig te definiëren is. Veel beter is het om langjarige contracten te sluiten met partijen die deugen. En dat voor een redelijke prijs. Ik zou nooit een aanbieder het vel over de oren willen trekken. Maar ik wil ook niet gedwongen worden flink te betalen voor teveel managers en kantoren. Het is niet verstandig inkopen onder de kostprijs bij wet te verbieden. Het is beter vast te stellen wat een redelijke kostprijs is. En je daar aan vast te houden. Daar is geen wet voor nodig. Wel gezond verstand.
René Peters 
Gerco
18 november 2018
Hoi Rene, ik nodig je uit om weer eens een keertje op bezoek te komen. We hebben aardig in kaart gebracht wat de kortingen ( 15,6 % in 2015 en 10,4 % in 2016) en de administratieve lastenverzwaring als gevolg van de transitie ( 8 % of 700.000 euro/jaar) aan effecten hebben veroorzaakt. Ook de effecten van een nog niet optimaal functionerende keten voor een organisatie. Ook de moeilijke besluiten om te stoppen met gevraagde, maar onvoldoende gefinancierde producten. Je legt nu het accent op de “overhead”. Dat is niet sjiek, want die overhead is nauwelijks in de hand te houden als je kijkt naar de aanbestedingschaos, de extra administratieve verplichtingen en het overal moeten aanschuiven bij overlegtafels, stuurgroepen, projectgroepen en andere ambtelijke oplossingen, waar geen enkele rem op lijkt te zijn ( ook niet qua kosten). En het aanbesteden ? Natuurlijk werkt dat goed als het gaat om lichte zorg. Langjarig ? Nee hoor, dat is niet de praktijk. Ook structurele voorzieningen waar grote investeringen in mensen en voorzieningen mee zijn gemoeid vallen onder het jaarlijkse aanbestedingsregime regime. Slim ? Nou nee, innovaties en investeringen komen niet van de grond omdat de investeringshorizon dat vanuit gewoon gezond ondernemingsverstand dat beperkt. Van de andere kant wordt dan glazig gekeken en gereageerd. Gezond verstand ? : Lichte zorg aanbesteden en de infrastructuur voor zware zorg op zijn minst meerjarig de kans geven. Je gaat toch ook niet de intensive care en hartafdeling van ziekenhuizen jaarlijks aanbesteden…het enige wat je dan zeker weet is dat er over 5 jaar geen afdelingen meer bestaan. Beetje wat in Denemarken als voorbeeld is gebeurd, waar veel voor gewaarschuwd is, maar waar we doodleuk in de herhaliong op gaan. De uitnodiging staat !
Gerco
23 november 2018
Hoi Rene, even ter aanvulling; De bij jeugdzorg Nederland aangesloten organisaties zijn sinds de transitie qua omzet en kosten fors gedaald. Soms met meer dan 1/3. Het geld wat naar de gemeenten gaat wordt dus niet aan de gespecialiseerde jeugdzorg besteed. Het verklaart ook zeker de tekorten niet. Misschien blijft het “hangen” in accountmanagers, zorgmanagers, beleidsambtenaren, ingehuurde adviseurs en…. rotondes….. bij de gemeenten zelf ????