Darwin Awards

Hebben jullie ooit gehoord van de zogenaamde Darwin Awards? Dat is een ludieke prijs die ‘gegeven’ wordt aan diegene die op zo’n domme manier om het leven is gekomen dat er wel sprake moest zijn van natuurlijke selectie. Een van de meest spraakmakende ‘prijswinnaars’ was een terrorist uit Irak die een bombrief opstuurde, maar deze onvoldoende frankeerde. Toen de post retour afzender kwam, vergat de terrorist wat de inhoud was.

In ons mooie en aangeharkte Nederland willen we mensen tegen zichzelf in bescherming nemen. En waarschuwen we mensen voor van alles en nog wat. En als er ergens toch wat verkeerd gaat, volgt onherroepelijk een set aan regels en maatregelen die herhaling moet voorkomen. Dat is niet altijd slecht natuurlijk. Maar zorgt wel voor veel bureaucratie. En aan het voorkomen van ongevallen zit een grens. Niet alles is te voorkomen. En mensen kunnen natuurlijk zelf ook nadenken.

Professor Ira Helsoot uit Nijmegen kan er uren over vertellen. Over regels die bedacht zijn om ongelukken te voorkomen. En die zo duur en ineffectief zijn dat het middel soms erger is dan de kwaal. Vijf peperdure nooduitgangen in een tunnel van 100 meter bijvoorbeeld. “De overheid kan miljarden besparen door niet positief te reageren op iedere vraag over veiligheid van een willekeurige actiegroep. Maar eerst rustig te bekijken of maatregelen wel nodig en effectief zijn.”

Bovendien wekt een overheid die alles regelt de indruk dat er geen gevaar meer bestaat, aldus Helsoot. Het zou mensen ontslaan van hun natuurlijke neiging zelf na te denken. “Er is een vergunning afgegeven, dus gevaarlijk kan het niet zijn.” Deze dagen lopen weer tienduizenden mensen de Nijmeegse vierdaagse. Ik moet onwillekeurig denken aan de dame die enkele jaren geleden de organisatie aanklaagde omdat ze een zonnesteek had opgelopen. Mevrouw liep ongetraind, blootshoofds en in bikini, zonder voldoende water veertig kilometer door de blakende zon. Maar de verantwoordelijkheid voor haar zonnesteek lag bij de organisatie. Want het verstrekte weerbericht was niet duidelijk geweest.

Na ieder incident volgen meer regels en procedures. Die zijn duur en helpen nooit voldoende. Bovendien werken ze bureaucratie in de hand. Toch kunnen we er geen genoeg van krijgen. Zo stelt de (lokale) politiek in Oss vragen over de veiligheid van geïmproviseerde bankjes. Want daar kunnen kinderen splinters van krijgen. Ik pleit er niet voor om alle veiligheidseisen nietig te verklaren. Natuurlijk heeft de overheid een verantwoordelijkheid. Maar mensen kunnen zelf ook nadenken. Een overheid kan niet alles voorkomen. En moet het niet eens willen.