Rondpompbonanza

Nederland is waarschijnlijk het eerste, het enige en het laatste land ter wereld waar grootouders betaald kunnen worden om op hun kleinkinderen te passen. Wanneer je de wereld puur economisch bekijkt is dat nog wel te verklaren. Het maakt financieel inderdaad niet uit wie je betaalt om kinderen op te vangen. Maar laat mij nu denken dat een overheid die actief werkt aan het financialiseren van familierelaties slecht bezig is.

Bij een willekeurige familie zou het als volgt kunnen gaan. Grootouders schrijven zich in bij een gastouderbureau en de ouders vragen een kinderopvangtoeslag aan. Met behulp van de kinderopvangtoeslag en via het gastouderbureau worden de grootouders betaald om op hun kleinkinderen te passen. De grootouders hebben dat geld meestal niet nodig en geven het weer terug aan de ouders of de kleinkinderen. Iedereen blij op het eerste gezicht. Behalve misschien de belastingbetaler. Duizenden jaren was het tenslotte heel normaal dat grootouders (gratis) op hun kleinkinderen pasten. En daar zit wat mij betreft het probleem. Wanneer we gaan betalen voor iets wat doodnormaal is, wordt het iets bijzonders.   

Het is een bekende anekdote. Jarenlang gaf een grote groep vrijwilligers geheel belangeloos bloed aan de bloedbank. Op een gegeven moment kwam iemand op het idee deze goede mensen door middel van een financiële tegemoetkoming ‘schadeloos’ te stellen. Een paar jaar later moest vanwege een bezuiniging die vergoeding verlaagd worden. Mensen die jarenlang belangeloos bloed hadden afgestaan weigerden daar ‘voor die fooi’ mee door te gaan. En stopten met het geven van bloed. Geld maakt meer kapot dan je lief is.

Er zijn altijd uitzonderingen. Maar laat mij nu denken dat het oppassen op een kleinkind en het binnen bepaalde grenzen zorgen voor een familielid heel normaal is. En volgens mij maakt een overheid die aan deze familiebanden financiële waarde toekent deze banden onbedoeld kapot. Ruim een jaar geleden was de wereld te klein omdat zorginstelling ‘de vierstroom’ kinderen van demente bejaarden verplicht wilde stellen een dagdeel per maand iets met vader of moeder te ondernemen. Veel kinderen waren dat niet meer van plan. “Hallo! Mij verplichten maandelijks een rondje te wandelen met mijn (schoon)moeder? Belachelijk! Daar hebben we toch professionals voor.”

Nederland is kampioen rondpompen van belastinggeld. Je kunt het zo gek niet bedenken of er bestaan toeslagen, subsidies, aftrekposten of andere regelingen voor. Natuurlijk is dat duur. Maar belangrijker vind ik dat die rondpompbonanza bijzonder maakt wat doodnormaal zou moeten zijn. En op die manier de samenleving verandert in een ‘voor wat hoort wat maatschappij’. En dat lijkt me geen goede zaak.