Waar gaan de centen voor de jeugdzorg heen?

Gemeenten weten heel nauwkeurig waar het geld voor de jeugdzorg aan besteed wordt. Tenminste dat zou je hopen en verwachten. Onderzoeken waar ik in de Tweede Kamer om heb gevraagd, geven zeker een beeld. Maar het beeld is verre van compleet. Wethouders geven aan (soms met grappige filmpjes), dat het water hen aan de lippen staat. Maximale transparantie is dan nodig zou ik zeggen. Zodat het voor iedereen klip en klaar duidelijk wordt, welke politieke keuzes gemaakt moeten worden.

Politiek gaat over het verdelen van schaarste. De middelen zijn immers per definitie beperkt. Miljoenen die aan de zorg worden besteed, kunnen niet meer naar het onderwijs, defensie, het milieu of ontwikkelingssamenwerking. En al helemaal niet naar lastenverlichting voor de burgers. Wie vraagt om structureel meer geld voor gemeenten en jeugdzorg, is in mijn ogen maximale transparantie verplicht. Waar gaat het geld heen? Hoe wordt het besteed? Welke keuzes worden gemaakt? En welke alternatieven zijn overwogen?

Ik begrijp best hoe moeilijk het is om echt diepgaand te onderzoeken hoe gemeenschapsgeld besteed wordt. Zeker wanneer gegevens van gemeenten met elkaar vergeleken moeten worden. Voor je het weet vergelijk je appels met peren. En is alle moeite voor niets geweest. Of, nog erger, worden er conclusies getrokken die geen hout snijden. Met alle gevolgen van dien. Maar het moet toch mogelijk zijn om in een helder format aan te geven hoeveel geld er besteed wordt aan ambtelijke uren (ook intern), hoeveel geld er gebruikt wordt voor projecten en trajecten die voor 2015 door niemand werden vergoed, hoeveel geld er besteed wordt aan de zware gespecialiseerde zorg en hoe de verantwoordingskosten zich ontwikkelen?

Wat mij betreft is het heel duidelijk dat gemeenten in zwaar weer zitten. En het is me even duidelijk dat aanbieders van zware jeugdzorg dezelfde problemen ervaren. We weten ook dat de totale hoeveelheid geld die aan jeugdzorg besteed wordt nog nooit zo groot geweest is. Maar een echte objectieve en diepgaande vergelijking van kentallen tussen gemeenten en aanbieders is er niet. En dat is jammer. Want waar baseer je politieke afwegingen dan op? De vraag naar zorg is in principe vrijwel oneindig. Maar de hoeveelheid geld is dat niet.

In het laatste debat over de jeugdzorg, vlak voor het reces, heb ik nogmaals aandacht gevraagd voor maximale duidelijkheid en transparantie. En ook nu weer werd me duidelijk dat het allemaal zo gemakkelijk nog niet is. Maar ik heb een toezegging gekregen. De financiën van een paar, nog nader te bepalen, gemeenten zullen diepgravend onderzocht en vergeleken worden. Dat is al iets. Natuurlijk zegt een kleine steekproef niet alles. Maar het is wel een goed begin. Ik verwacht dat alle gemeenten vechten om aan zo’n onderzoek mee te mogen doen. Want zo maak je duidelijk dat de nood echt hoog is en hoe dat komt.