Van bajes naar baan

Wie een flinke tijd in de gevangenis zit, raakt zijn woning kwijt. Want het kan niet zo zijn dat een woning leeg staat in afwachting van de terugkeer van een criminele huurder. En uiteraard hebben gevangenen geen recht op een uitkering. In de bajes krijg je kost en inwoning.  Dat is allemaal begrijpelijk en heel terecht. Maar het kan er wel voor zorgen dat je na het uitzitten van je straf zonder woning en inkomen op straat komt te staan.

Wie geen inkomen heeft, meldt zich bij de gemeente voor een zogenaamde ‘bijstandsuitkering’. Om die te krijgen heb je wel een adres nodig. Om een adres te kunnen hebben moet je huur betalen. Maar dat is lastig als je geen inkomen hebt. Bovendien werken veel gemeenten met een zogenaamde ‘wachttijd’ voor mensen die een uitkering aanvragen. De eerste paar weken moeten mensen zich zelf weten te redden. En er alles aan doen om werk te vinden. Daarna kan pas een uitkering worden toegekend.

Die wachttijd werkt prima. Tenminste voor mensen die vanuit de WW uit dreigen te stromen naar de bijstand. Ik vind het bijzonder. Maar er zijn blijkbaar best veel mensen die pas serieus beginnen met solliciteren zodra het einde van de WW in zicht dreigt te komen. Voor die mensen werkt een wachttijd dus prima. Maar voor mensen die uit de gevangenis komen vind ik dat een ander verhaal.

Stel je voor dat je de gevangenis verlaat zonder dat een minimaal inkomen en een slaapplaats georganiseerd is. De kans dat je je niet zo populair gemaakt hebt bij vrienden en familie is best aanwezig. Als men je een maand laat wachten, waar moet je dan naar toe? De uitkomst is te voorspellen. En dan vinden wij het vreemd dat relatief veel ex criminelen binnen afzienbare tijd weer de fout in gaan.

In theorie is het gemakkelijk op te lossen. Een gevangene hoeft niet te wachten met in actie komen tot hij daadwerkelijk op vrije voeten staat. Maar misschien is het toch niet zo eenvoudig. Solliciteren vanuit de cel? En hoe ga je op gesprek dan? De kans dat een werkgever zich tijdens het bezoekuur meldt voor een gesprek op locatie acht ik niet zo groot. Maar gelukkig zijn er gemeenten die proactief te werk gaan.

Wat te denken van een contactambtenaar die een afspraak maakt met zijn cliënt om een maand voor vrijlating echt even te bellen. “Zodat ik een en ander vast in werking kan zetten.” Het kan wel en het gebeurt ook. Gemeenten die er met projecten voor zorgen dat een ex gevangene een goede start kan maken. Maar voor een echt goede start is meer nodig dan inkomen en een plek om te slapen. Het beste is werk. Vanaf dag 1.

Hoe mooi zou het zijn als iemand die vrijgelaten wordt vanaf dag een zeker zou kunnen zijn van een slaapplaats en inkomen uit werk. Dat moet toch eenvoudig te regelen zijn? Het is van te voren bekend wanneer iemand vrij komt. Een plek om te slapen moet voor iedereen geregeld zijn. Ook wanneer er geen eigen woning (meer) is, of er niet bij partner, ouders of familie geslapen kan worden. En werk is er voldoende. Via de Sociale Werkvoorziening bijvoorbeeld. Gisteren sprak de Tweede Kamer over de Participatiewet. Ik vroeg aandacht voor dit onderwerp. Volgende week kom ik met een motie. ‘Van Bajes naar Baan’. Hoeveel ellende en recidive kunnen we met een beetje moeite gewoon voorkomen?